Ο... αριστερός Λίνεν

Μια άλλη πλευρά του χαρακτήρα του Έβαλντ Λίνεν παρουσιάζει ο δημοσιογράφος Γιάννης Τριανταφύλλου μέσα από άρθρο του στην Lifo. Στο κείμενο παρουσιάζεται μια πολιτική κουβέντα που είχε κάνει ο τεχνικός της ΑΕΚ το 2008 με το δημοσιογράφο αλλά και κομμάτι από ένα άρθρο που ειχε γραφτεί για τον Λίνεν σε συνέντευξη που είχε παραχωρήσει το 1983.

Το κείμενο αναφέρει μεταξύ άλλων:

"Ήταν λίγο πριν φύγει από τον Πανιώνιο. Και ήταν η πρώτη αμιγώς πολιτική συνέντευξη που έδινε ο Λίνεν στον ελληνικό Τύπο. Αυτής -δημοσιευμένα και αδημοσίευτα- είναι τα απσοπάσματα που ακολουθούν. Όσο για την ημερομηνία; Ακριβώς στο ξέσπασμα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, πριν τέσσερα χρόνια, τον Νοέμβριο του 2008. Στο πλαίσιο τής στήλης «Σημείο Συνάντησης» τής Ελευθεροτυπίας, μού είχε δοθεί η ευκαιρία να συνομιλήσω επί πληθώρας θεμάτων με τον Γερμανό προπονητή. Ήταν επίσης η περίοδος που είχε βγει στους ελληνικούς κινηματογράφους η ταινία «Μπαάντερ-Μάινχοφ», η ιστορία τής γερμανικής τρομοκρατικής οργάνωσης Φράξια Κόκκινος Στρατός ( RAF ). Ο Λίνεν στην αρχή εξανέστη: «Κύριέ μου, ας μην κοροιδευόμαστε» μού είπε. «Οι συνάδελφοί σας - σώνει και καλά- θέλουν να με συνδέσουν με τη RAF. Ενας μάλιστα μού είπε: "απ'ότι ξέρω, είστε αναρχικός". Από πού το ξέρει αυτό; Εγώ δεν ήμουν υπέρ της ένοπλης βίας, ούτε υπέρ της ΡΑΦ γιατί, κατά την άποψή μου, το να σκοτώνεις ανθρώπους είναι αδιέξοδο, δεν οδηγεί πουθενά. Συνεπώς, γιατί με ταλαιπωρείτε;».

Αναγκάστηκα να υπαινιχθώ τις προ εικοσαετίας φιλοδοξίες του για πολιτική καριέρα, με την κάθοδό του στις ευρωεκλογές το 1985 με τη Friendenliste, συμμαχία της ειρήνης αριστερών και οικολόγων, για να ξεκινήσουμε την κουβέντα. Τότε, πιο ήρεμος, προέβη σε διευκρινίσεις: «Το έκανα για συμβολικούς λόγους. Μάς ήταν σαφές από την αρχή ότι δεν επρόκειτο να βγει κανείς μας ευρωβουλευτής, ότι το ποσοστό μας θα ήταν πολύ μικρό. Αλλά θέλαμε να κάνουμε ευρύτερα γνωστές τις θέσεις μας, για την οικολογία, την προστασία του περιβάλλοντος και την αντίθεσή μας στα πυρηνικά». Την ίδια εποχή εμφανίστηκε σε αθλητική τηλεοπτική εκπομπή με μπλουζάκι που έγραφε "Οι αθλητές ενάντια στην ατομική ενέργεια - και υπέρ της ειρήνης": «Δεν ήμουν ο μόνος που είχα τέτοιες απόψεις. Υπήρχαν πολλοί άλλοι αθλητές σε όλον τον κόσμο που εναντιώνονταν στην κούρσα των εξοπλισμών αφού εκείνη την εποχή η ένταση ήταν μεγάλη και η πιθανότητα ενός πυρηνικού ολοκαυτώματος πολύ ισχυρή. Οι Αμερικανοί ήθελαν να τοποθετήσουν πυραύλους Πέρσινγκ στη Δυτική Γερμανία και όλοι είχαμε κινητοποιηθεί εναντίον αυτού. Μάλιστα κάποια στιγμή πετύχαμε να ακυρωθεί η τοποθέτηση όπλων του ΝΑΤΟ στο γερμανικό έδαφος».

«Εξαιτίας τέτοιων απόψεων σάς χαρακτήρισαν σοσιαλιστή;» είχα απορήσει. Ο Λίνεν ήταν και πάλι...ποταμός: «Οι σοσιαλιστικές ιδέες προήλθαν από τον 18ο και 19ο αιώνα όταν οι άνθρωποι βίωναν απάνθρωπες, τρομερές οικονομικές συνθήκες. Τα σοσιαλιστικά και κομμουνιστικά κράτη του 20ου αιώνα έκαναν ένα μοιραίο λάθος: επιχείρησαν να μεταμορφώσουν αυτές τις ιδέες σε πραγματικότητα, την ίδια στιγμή που ο κόσμος άλλαζε. Στις λεγόμενες καπιταλιστικές χώρες, η εργατική τάξη ζούσε σχετικά καλά. Ενώ στις περιώνυμες σοσιαλιστικές και κομμουνιστικές χώρες, η εργατική τάξη βρισκόταν σε πολύ χειρότερη κατάσταση, είχε πολύ λιγότερα για να ζήσει αξιοπρεπώς. Για μένα, τα σοσιαλιστικά και κομμουνιστικά κράτη απλώς 'χάλασαν' αυτή την ιδέα και δημιούργησαν ενός άλλου είδους δικτατορία, τη δικτατορία του κράτους. Δεν υπήρχε δημοκρατία. Ηταν η δικτατορία των κομμουνιστικών κομμάτων και κρατών. Δεν υπήρχε η δυνατότητα να ταξιδέψεις στο εξωτερικό, η δυνατότητα να πεις τη γνώμη σου, ούτε να υφίστανται άλλα κόμματα. Ηταν μόνο άσπρο-μαύρο. Κι από αυτό θα έπρεπε να γίνει αντιληπτό ότι αυτό το σύστημα του υπαρκτού σοσιαλισμού θα καταρρεύσει».

«Ναι αλλά ο 'νικητής' καπιταλισμός πού πήγε λάθος;» τον ρώτησα με αφορμή το ξέσπασμα τής κρίσης. «Υπήρξε η ευκαιρία να ελεγχθεί το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα» σημείωνε ο Γερμανός. «Αν συνεργάζονταν τα κράτη και παραδέχονταν ότι υπάρχει μια μη υγιής ανάπτυξη και κάποια μη υγιή πράγματα, όπως η σπατάλη μεγάλων ποσών για τους εξοπλισμούς και τους πολέμους. Σημαντικό μέρος αυτής της οικονομίας λειτουργούσε μόνο και μόνο επειδή γίνονταν πόλεμοι. Οι ΗΠΑ παράγουν εκατομμύρια όπλα εδώ και 100 χρόνια, τα οποία φέρνουν απίστευτο εισόδημα σε πολύ λίγους ανθρώπους. Πρόκειται για δισεκατομμύρια δολλάρια. Επαναλαμβάνω: η ιδέα του σοσιαλισμού, όχι αυτό που τής έκαναν, ήταν καλή, πολύ καλή. Για παράδειγμα, εάν δεν ελεγχόταν όλη η οικονομία από το κράτος αλλά μόνο οι μεγάλες βιομηχανίες, εάν ήταν μία μίξη ιδιωτικού και δημόσιου, τότε οι εταιρείες δεν θα μπορούσαν να κάνουν ό,τι ήθελαν. Ομως, μετά την κατάρρευση του σοσιαλισμού, προέκυψε αυτή η καθαρή μορφή καπιταλισμού, όπου οι εταιρείες είχαν τη δυνατότητα να αυθαιρετούν απόλυτα. Δεν είναι τα κράτη σήμερα που έχουν την μεγαλύτερη δύναμη στον κόσμο αλλά οι εταιρείες. Οπότε πώς να ελεγχθούν πλέον;».

Ιδού όμως που οι τράπεζες και οι εταιρείες ζητούν σήμερα από τα κράτη να τις 'σώσουν'. Ο Λίνεν γελάει: «Αυτό που συμβαίνει τώρα είναι όντως πολύ αστείο: αφού από τη μια μέρα στην άλλη, με αυτήν την κρίση, όλοι μιλούν για την παρέμβαση του κράτους ενώ όποτε λεγόταν αυτό στο παρελθόν από κάποιον, τον 'σκότωναν': του έβαζαν την ετικέτα του κομμουνιστή, του σοσιαλιστή, ότι ήθελε να κρατικοποιήσει τα πάντα. Παρ'όλα αυτά, εγώ δεν θα συνέδεα το θέμα της τωρινής κρατικής παρέμβασης με τον σοσιαλισμό. Αυτό ήταν απαραίτητο να γίνει από πάντοτε. Οπως κι αν το ονομάσεις, ουσιαστικά είναι θέμα κοινής λογικής. Δεν είμαι ειδικός στην οικονομία, υπάρχουν άλλοι πιο ειδικοί, αλλά δεν χρειάζεται να έχεις μελετήσεις οικονομία για να καταλάβεις ότι αυτό που λένε ""ελεύθερη αγορά" δεν υπάρχει. Ούτε τα υπόλοιπα, ότι "η αγορά θα φροντίσει για όλα, ότι θα αυτορυθμιστεί"...Υπάρχουν κομμάτια της οικονομίας που μπορούν να αφεθούν στην ιδιωτικοποίηση και άλλα που πρέπει να οργανωθούν από το κράτος για την πρόνοια των πολιτών. Δεν γίνεται το σύστημα περίθαλψης να λειτουργεί με όρους οικονομικού ανταγωνισμού. Αυτή είναι ευθύνη του κράτους, να πει ότι μέρος των χρημάτων μας τα προσφέρουμε στο σύστημα υγείας, σε όλους τους πολίτες, ανεξαρτήτως της οικονομικής δυνατότητας του καθενός. Αλλά πλέον τα κράτη δεν έχουν χρήματα και δεν είναι ικανά να οργανώσουν ένα σωστό σύστημα υγείας για τους πολίτες. Η ένα σύστημα αθλητισμού που το θεωρώ εξαιρετικά σημαντικό. Στη Γερμανία έκλεισαν όλα τα αθλητικά κέντρα. Πριν λίγα χρόνια η κυβέρνηση της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας κάλεσε ανθρώπους από όλους τους τομείς της κοινωνίας, οικονομία, πολιτική, εκκκλησία, περιβάλλον, σπορ, πανεπιστήμια για να κάνουν τις προτάσεις τους για τα επόμενα 10 χρόνια. Προσκλήθηκα κι εγώ. Αλλά όταν έκανα τις προτάσεις μου, γελούσαν. Ελεγαν: "φανταστικές ιδέες αλλά δεν έχουμε χρήματα να τις υλοποιήσουμε". Εκεί που φτάσαμε παγκοσμίως είναι ότι ακόμη και τα πλούσια κράτη έχουν χρέη και απορώ πώς μπορούν να γυρίσουν τα πράγματα ξανά στο νορμάλ. Το εντυπωσιακό είναι ότι ενώ υπάρχει αυτή η κατάσταση, συνεχίζονται οι εξοπλισμοί».

Aπό το πλαίσιο των προβληματισμών του δεν θα μπορούσε να απουσιάζει η κατάσταση στη Μαύρη Ήπειρο, μια μόνιμη κατάσταση...κρίσης. «Αυτό που συμβαίνει στην Αφρική, με τις ξένες εταιρείες και τις διεφθαρμένες κυβερνήσεις - οι οποίες αποτελούνται από εγκληματίες - να εκμεταλλεύονται αυτές τις χώρες, είναι ένα καινούριο είδος αποικιοκρατίας. Πόσες φορές επιτρέψαμε εμφύλιους πολέμους στην Αφρική, με εκατομμύρια ανθρώπους να σκοτώνονται χωρίς κανείς να κάνει κάτι για αυτό; Αλλά και αυτές οι συγκρούσεις προέκυψαν από το ότι δημιουργήσαμε τεχνητές χώρες στην Αφρική. Η Μεγάλη Βρετανία, η Γαλλία, η Γερμανία, όλοι, όρισαν αυθαίρετα τις δικές τους ζώνες επιρροής στην Αφρική. Και δημιούργησαν σύνορα στην Αφρική που δεν έχουν να κάνουν τίποτε με τα φυσικά σύνορα των φυλών. Στο τέλος, προέκυψαν χώρες με τέσσερις-πέντε διαφορετικές φυλές οι οποίες σκοτώνονται μεταξύ τους, την ίδια ώρα που με το οικονομικό σύστημά μας τούς εκμεταλευόμαστε, χάρη στα υψηλά δάνεια που τούς χορηγούμε. Κι έτσι έχεις ολόκληρες χώρες στην Αφρική να δουλεύουν για 5 μεγάλες τράπεζες της Δύσης!». Συνεπώς ποιό πιστεύει εκείνος ότι θα ήταν το ιδανικό σύστημα για την ανθρώπινη κοινωνία; Το σοσιαλιστικό; «Όχι, δεν εννοώ αυτό το γελοίο και αδύνατο να εφαρμοστεί σύστημα, όλος ο έλεγχος στο κράτος. Πρέπει να υπάρχει μια καλή μίξη. Δεν μπορείς να επιτρέπεις οι εταιρείες να είναι μεγαλύτερες από τα κράτη. Δεν μπορείς να επιτρέπεις οι τράπεζες να λειτουργούν έτσι. Σοβαροί άνθρωποι να συγκεντρωθούν και να μιλήσουν για το πώς θα υπάρξει καλύτερος έλεγχος αυτού που κάνουν. Βέβαια γνωρίζω ότι πολλοί πολιτικοί που ξεκινούν να δουλέψουν για τον κόσμο, καταλήγουν να δουλεύουν για τους εαυτούς τους κι αυτό γιατί προσφέρονται πακτωλοί χρημάτων από τα λόμπι στους πολιτικούς, ώστε αυτοί να προωθήσουν νόμους που αρέσουν στις εταιρείες, ώστε να εξυπηρετηθούν τα συμφέροντα των πλουσίων του κόσμου. Αυτό που πρέπει να κάνεις, εάν είσαι πολιτικός, είναι να αντισταθείς. Είμαι βέβαιος ότι υπάρχουν πολλοί πολιτικοί με ανοιχτό μυαλό και σωστές ιδέες που θέλουν να δουλέψουν για την ανθρωπότητα. Αλλά είναι περιορισμένοι στα όρια τού τι είναι δυνατόν να συμβεί τώρα πιά. Είναι σαν χιονοστιβάδα, ο κόσμος πλέον κινείται με ασύλληπτες ταχύτητες. Ενδεχομένως πρέπει να οργανώσουμε ξανά το σύστημα με έναν τρόπο που να είναι πιο αργός αλλά και πιο υγιής».

Πριν από 30 χρόνια, το 1982, ο Λίνεν είχε δώσει μια συνέντευξη στο γερμανικό Playboy όπου είχε μιλήσει για πολλά και διάφορα, κυρίως σε σχέση με τις πολιτικές του απόψεις. Ιδού πώς είχε παρουσιάσει ο συντάκτης του περιοδικού τον 'καλεσμένο του: «Στον κοινωνικό τομέα φρόντισε με αίσθημα και επιμονή καθυστερημένα παιδιά, τα πήγε μάλιστα διακοπές και γύρισε ένα ντοκιμαντέρ στη ZDF για αυτό το θέμα. Ένα είναι βέβαιο. Ο Εβαλντ Λίνεν, σε ό,τι αφορά την πορεία της ζωής του και της κοσμοθεωρίας του βρίσκεται πολύ μακριά από όλους τους συναδέλφους του στο ποδόσφαιρο. Ένα τριάρι διαμέρισμα, μερικά παλιά έπιπλα κι ένα Γκολφ παρκαρισμένο στην είσοδο είναι ό,τι πιο ταιριαστό για αυτόν τον άνθρωπο που πάντα σνόμπαρε την πολυτέλεια και τα προνόμια ενώ αρνούνταν να δίνει αυτόγραφα, δηλώνοντας στους θαυμαστές του ότι «η υπογραφή σας αξίζει όσο και η δική μου». Ζει εδώ με τη γυναίκα του τη Ρόζι που είναι εκπαιδευτικός και τον μόλις ενός έτους γιό του τον Γιόσα. Και έδωσε αυτή τη συνέντευξη με όλη την επιθετικότητα και την ταχύτητα που πάντα χαρακτήριζαν τον Εβαλντ Λίνεν...».