Ο Κλιντ Ίστγουντ λίγο πριν το κοντέρ του δείξει τα 80 χρόνια επέστρεψε αυτή τη φορά στην καρέκλα του σκηνοθέτη και μόνο, με μια ταινία που μας μεταφέρει στη Νότιο Αφρική και μας φέρνει κοντά με την επική μορφή του Νέλσον Μαντέλα, με το πρόσωπο του Μόργκαν Φρίμαν. Μετά τις εκπληκτικές «Million Dollar Baby» και «Gran Torino» έρχεται το «Invictus», η νέα του ταινία που αφηγείται πώς ο Νέλσον Μαντέλα, τότε νεοεκλεγμένος πρόεδρος της Νότιας Αφρικής, ένωσε τις δυνάμεις του με τον Φρανσουά Πιενάρ, αρχηγό των Σπρίνγκμποκ, της νοτιοαφρικανικής ομάδας ράγκμπι, και κατέκτησαν το Παγκόσμιο Κύπελλο του 1995. Ο σκοπός του Μαντέλα ήταν να μετατρέψει ένα άθλημα-σύμβολο του απαρτχάιντ σε μέσο ενότητας ενός διχασμένου έθνους.
Η ταινία βασίζεται στο βιβλίο του Τζον Κάρλιν, «Invictus: Nelson Mandela and the Game That Made a Nation». Θέμα του βιβλίου και φυσικά και της ταινίας είναι ο ιστορικός τελικός μεταξύ των Νοτιοαφρικανών Σπρίνγκμποκ και των Νεοζηλανδών All Βlacks του Παγκόσμιου Πρωταθλήματος του 1995 και ήταν κατά βάθος ένας πολιτικός παρά αθλητικός αγώνας. Για πρώτη φορά μετά από μισό αιώνα απαρτχάιντ, όλη η Νότια Αφρική ανεξαρτήτως χρώματος και προέλευσης στάθηκε ενωμένη μόνο και μόνο για ένα παιχνίδι. Η 24η Ιουνίου ήταν η μέρα που η σχέση αφέντη - δούλου μεταξύ λευκών και μαύρων χάθηκε. Όλοι αγκαλιάζονταν, χόρευαν και τραγουδούσαν. Για το λόγο αυτό ο Ίστγουντ θεώρησε ότι η ιστορία αυτή θα ήταν «τέλεια για τον σημερινό κόσμο».
Το ράγκμπι ήταν για όλα αυτά τα χρόνια καθαρά το άθλημα των αποικιοκρατών που κρατούσαν δούλους τους μαύρους. Οι ντόπιοι απέφευγαν αυτό το άθλημα σαν την προσωποποίηση του κακού, του σκληρού αφεντικού. Όταν ο Νέλσον Μαντέλα βγήκε από τη φυλακή και ανέλαβε τα ηνία της χώρας θέλησε να εξισορροπήσει τα πράγματα. Παρά τα όσα είχε περάσει διάλεξε τον ήπιο δρόμο της διπλωματίας. Γι' αυτό το λόγο και ο Κλίντ Ίστγουντ είναι μαγεμένος με την προσωπικότητα του Μαντέλα. Λέει γι' αυτό : «Έχουμε ανάγκη τη δημιουργικότητα αυτού του ανθρώπου. Μακάρι και ο δικός μας πρόεδρος, ο όποιος πρόεδρος, να μπορούσε να είναι τόσο δημιουργικός και να σκέφτεται τόσο αντισυμβατικά. Δεν μπορώ να το ξεπεράσω. Σαν να μην είναι μέρος της ανθρώπινης φύσης. Είναι απίθανο να σε ρίξουν στο μπουντρούμι επί 27, 30 χρόνια και να μη βγεις φωνάζοντας «Ει, γ...σε τους όλους. Τώρα, που έχω τον πλούτο και την εξουσία, θα τους αφανίσω. Θα ήταν τόσο εύκολος ο άλλος δρόμος: να τους θερίσει όλους. Αλλά ο Μαντέλα είδε πιο μακριά, οραματίστηκε έναν λαό που θα ζούσε σε κάποιου είδους αρμονία, και αυτό είναι καταπληκτικό!». Και το μέσο που του χάρισε τελικά αυτή την αρμονία ήταν ένας αγώνας ράγκμπι!
Ο ίδιος ο Κάρλιν περιγράφει από την δίκη του πλευρά το πως βίωσε τη δημιουργία της ταινίας και πως έζησε από κοντά τον Κλίντ Ίστγουντ και τον Μόργκαν Φρίμαν καθ' όλη τη διάρκεια αυτών των μηνών που πήρε για να ολοκληρωθεί η μεταφορά του βιβλίου του στην μεγάλη οθόνη.
Αυτός έδειξε στον Μόργκαν Φρίμαν το βιβλίο του και του ζήτησε να παίξει τον Νέλσον Μαντέλα σ' αυτή τη τόσο σημαντική στιγμή για τη Νότιο Αφρική. Περιγράφει παραστατικά πως κατάφερε με... «δυσκολία» να τον πείσει να δεχτεί!
«Εκεί που καθόμασταν στο σαλόνι, μου ήρθε η ιδέα: «Κύριε Φρίμαν», είπα με εξωφρενικό θράσος, «αυτή είναι η τυχερή σας ημέρα. Εχω μια ταινία για σας!» «Α, ναι; Περί τίνος πρόκειται;». Μου είχε ήδη δώσει την εντύπωση λιγομίλητου ανθρώπου, επιφυλακτικού με τους αγνώστους, οπότε επιστράτευσα όλη τη λακωνικότητα και την πειθώ μου: «Βασίζεται σε ένα βιβλίο που γράφω, για ένα γεγονός που συμπυκνώνει την ιδιοφυΐα του Μαντέλα και την ουσία του νοτιοαφρικανικού θαύματος». «Ω...», απάντησε, «εννοείς το ματς του ράγκμπι»!
Με χτύπησε κεραυνός. Αίφνης έγινε λαλίστατος, εξήγησε ότι χρόνια ήθελε να παίξει τον Μαντέλα, τον γνώριζε προσωπικά, τον θαύμαζε, αλλά και ο Μαντέλα είχε δηλώσει δημοσίως ότι ήταν επιθυμία του να τον υποδυθεί ο Φρίμαν.»
Μετά από πέντε μήνες πούλησε τα δικαιώματα του βιβλίου στην εταιρεία παραγωγής του Φρίμαν και αυτός με τη σειρά του αποτάθηκε στον καλό του φίλο Κλίντ Ίστγουντ που θαύμαζε επίσης τον Μαντέλα λέγοντάς τους: «Έχω ένα πραγματικά σπουδαίο σενάριο για σένα». Ο Ιστγουντ το διάβασε, ενθουσιάστηκε, το προώθησε στη Warner Brothers, κάλεσε τον Ματ Ντέιμον για συμπρωταγωνιστή (στο ρόλο του αρχηγού της ομάδας), που δέχτηκε αμέσως και είκοσι μήνες μετά, ολοκληρώθηκε και η τελευταία σκηνή.
Η ταινία μάλιστα ολοκληρώθηκε πέντε μέρες νωρίτερα απ' ό, τι όριζε το χρονοδιάγραμμα και αυτό χάρη στη μεθοδικότητα του Ίστγουντ. Ο Κάρλιν περιγράφει ένα αστείο περιστατικό από τα γυρίσματα της ταινίας:
«Σε επίσκεψή μου στα γυρίσματα τον περασμένο Μάρτιο, παρακολούθησα που κόντεψε να βγάλει τον Ιστγουντ από τα ρούχα του: ήταν η αναπαράσταση της αποφυλάκισης του Μαντέλα, στις 11 Φεβρουαρίου του 1990. Περνά την πύλη, περπατά μ' ένα πλατύ χαμόγελο στα χείλη και τη γροθιά του υψωμένη, γύρω του το πλήθος χορεύει, εκείνος μπαίνει σ' ένα αυτοκίνητο και απομακρύνεται με ταχύτητα. Ομως ο οδηγός, ένας κοντόχοντρος τύπος που ζούσε την πρώτη (και μάλλον τελευταία) στιγμή κινηματογραφικής του δόξας, δεν μπορούσε να βρει το ρυθμό του: πατούσε το γκάζι πιο αργά. Και στη δεύτερη λήψη. Και στην τρίτη. Ο Ιστγουντ, που φημίζεται για την ικανότητά του να τελειώνει τις σκηνές πιο γρήγορα απ' τον καθένα, πλησίασε αργά το αμάξι μ' ένα χαμόγελο ψεύτικης συμπόνοιας. «Πώς τον λένε αυτόν;» ρώτησε. «Τζέιμς» απάντησε μια φωνή. «ΤΖΕΕΕΪΜΣ!», τσίριξε εκτός εαυτού ο σκηνοθέτης, τόσο αστεία που το συνεργείο ξεκαρδίστηκε.
«Γέλαγα μ' αυτό που έβλεπα, αλλά απ' την άλλη σκεφτόμουν ότι αυτός ο γαμ.... τύπος θα με πεθάνει!» μου είπε ο ίδιος ο Ιστγουντ όταν του θύμισα το περιστατικό μήνες αργότερα, στο Παρίσι. «Τον πλησίασα και του είπα: Τζέιμς, όταν πω «τώρα!» θα πατήσεις γκάζι. Δεν με νοιάζει καν αν ο Μόργκαν (σ.σ. Φρίμαν, ο Μαντέλα της ταινίας) δεν έχει μπει στο αυτοκίνητο. Περίμενα και μόλις είδα την πόρτα να μισοκλείνει, είπα «ΤΖΕΕΕΪΜΣ!» κι εκείνος έκανε ένα «βρρρρρουμ» (μιμείται τον ήχο του αυτοκινήτου που σπινάρει) και επιτέλους το πέτυχε...»
Ο Ίστγουντ δεν ήταν δύσκολο να αποφασίσει να σκηνοθετήσει την ταινία. Όπως λέει και ο Κάρλιν σχεδόν απολογήθηκε ακόμα και που τόλμησε να μεταφέρει αυτή την ιστορία.
Εκτίμησε μάλιστα ιδιαίτερα ότι στο «Invictus» η ιστορία είναι συγκεκριμένη: «Δεν χρειάζεται να γυρίσεις στο παρελθόν και να δεις τον Μαντέλα νεαρό. Ο Ίστγουντ θεωρεί τον Μαντέλα ίσως την πιο χαρισματική πολιτική προσωπικότητα όλων των εποχών: «Το να διαλέξει το ράγκμπι, το «λευκό» σπορ, να φορέσει ένα καπελάκι των Σπρίνγκμποκ μπροστά σε μια ομάδα από μαύρους... Χριστέ μου! Θα ήταν σαν ο Ομπάμα να φορούσε καπέλο Ρεπουμπλικανών. Ή να ανεμίζει μια σημαία των Νότιων».
Σκοπός του ήταν να παρουσιάσει τον Μαντέλα πάνω απ' όλα ως άνθρωπο όπως όλοι μας, με πολλές πλευρές και μερικά ελαττώματα και όχι έναν αποστασιοποιημένο ήρωα. «Δίνουμε μια γεύση στην ταινία από το γεγονός ότι υπήρξε γυναικάς, όπως και από τα λάθη του ως οικογενειάρχη. Αλλά κυρίως εστιάζουμε στη μεγάλη εικόνα γι' αυτόν, που αφορά στο ότι είναι ένας σπουδαίος πρόεδρος. Ο πειρασμός θα μπορούσε να είναι να κάνεις ένα ιστορικό ντοκιμαντέρ, αλλά αυτό είναι ένα σπουδαίο παραμύθι».
Το βαρύτερο φορτίο βέβαια σηκώνει ο Μόργκαν Φρίμαν που «ντύνεται» στην κυριολεξία τον Μαντέλα και γίνεται ο ιδανικότερος ηθοποιός που θα μπορούσε να τον υποδυθεί. Η κόρη μάλιστα του Μαντέλα στην προβολή της ταινίας ενθουσιάστηκε με το πόσο πολύ ο Φρίμαν είχε «πιάσει» τις εκφράσεις του πατέρα της.
Το βιβλίο και η ταινία κατ' επέκταση είναι η καταγραφή μιας τόσο σημαντικής ιστορικής στιγμής για τη Νότιο Αφρική που αποδεικνύει και κατοχυρώνει τον Νέλσον Μαντέλα ως τον εμβληματικό ηγέτη της μαύρης ηπείρου που έφερε την αρμονία σε μια τόσο βασανισμένη χώρα, έστω το πρώτο δείγμα της. Αποδεικνύει παράλληλα πόσο ισχυρό είναι το «όπιο» του αθλητισμού που μεταμορφώνει τους ανθρώπους σε αδέρφια με έναν κοινό σκοπό.
Και για το τέλος, η μαρτυρία του συγγραφέα του Invictus, Τζόν Καρλίν για τις «ευλογίες» του Μαντέλα για τη συγγραφή αυτού του βιβλίου:
«Το 2001 επισκέφτηκα τον Μαντέλα στο σπίτι του. Καθώς πίναμε τσάι, του είπα ότι ήθελα να γράψω ένα βιβλίο γι' αυτόν: ένα παραμύθι βγαλμένο από την πραγματική ζωή του που θα φώτιζε τον ιδιοφυή τρόπο με τον οποίο σταμάτησε τον πόλεμο, απελευθέρωσε τον λαό του και έριξε τα θεμέλια για την οικοδόμηση μιας σταθερής δημοκρατίας. Η κλιμάκωση του αφηγήματος, του είπα, θα ήταν η ημέρα που το όνειρο του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ για φυλετική ενότητα έγινε πραγματικότητα στο πιο απίθανο μέρος του κόσμου - τη Νότια Αφρική. Και ότι εννοούσα την ημέρα του αγώνα ράγκμπι... Ο Μαντέλα με διέκοψε με ένα χαμόγελο που φώτισε το δωμάτιο: «Τον τελικό του Μουντιάλ στο ράγκμπι!». Ακριβώς, του ανταπέδωσα το χαμόγελο. «Καταλαβαίνω ακριβώς το βιβλίο που έχεις στο μυαλό σου», είπε με φωνή δυνατή, σαν να μην ήταν 82 χρόνων αλλά 40, και συνέχισε: «Τζον, έχεις την ευλογία μου. Με όλη μου την καρδιά».
Novibet ΕΠΑΘΑ με Super Προσφορά* Γνωριμίας* 21+ | ΑΡΜΟΔΙΟΣ ΡΥΘΜΙΣΤΗΣ: ΕΕΕΠ | ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΕΘΙΣΜΟΥ & ΑΠΩΛΕΙΑΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ | ΓΡΑΜΜΗ ΒΟΗΘΕΙΑΣ ΚΕΘΕΑ: 2109237777 | ΠΑΙΞΕ ΥΠΕΥΘΥΝΑ
SEAJETS Ταξιδεύουμε μαζί με το μεγαλύτερο στόλο ταχύπλοων παγκοσμίως σε 50 προορισμούς του Αιγαίου!
