Απάτη και σε μεγάλο βαθμό καθοδηγούμενο αποδεικνύεται σύμφωνα με μια νέα έρευνα το διάσημο πείραμα του Στάφορντ σύμφωνα με το οποίο όλοι έχουμε φυσική προδιάθεση να καταχραστούμε την εξουσία που μας δίνεται.
Όπως αναφέρει ο ερευνητής Dr Μπεν Μπλουμ, ο οποίος υποστηρίζει ότι μίλησε με ανθρώπους που συμμετείχαν στο πείραμα, το μεγαλύτερο μέρος του ήταν απλώς ψέματα και καθοδηγούμενο.
Το πείραμα του Στάνφορντ θεωρείται μέχρι σήμερα μια από τις πιο διάσημες και σημαντικές ψυχολογικές μελέτες όλων των εποχών, ενώ στα αποτελέσματά του έχουν βασιστεί δεκάδες επιστημονικές μελέτες και ακόμα και ταινίες, βιβλία και σειρές.
Για τις ανάγκες του πειράματος επιλέχτηκαν τυχαίοι εθελοντές για να υποδυθούν άλλοι τους φύλακες και άλλοι τους φυλακισμένους σε μια ψεύτικη φυλακή.
Σύντομα όμως οι υποτιθέμενοι φύλακες άρχισαν να φεύγουν από τα όρια και να καταχράζονται την εξουσία τους, ενώ οι «φυλακισμένοι» δρούσαν υποταγμένα ενώ κάποιοι από αυτούς κατέρρευσαν ψυχολογικά.
Ωστόσο, η μελέτη του Μπλουμ, που κατέχει διδακτορικό στον τομέα της πληροφορικής στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας Μπέρκλεϊ, αλλάζει τελείως τα δεδομένα. Ο Μπλουμ μελέτησε αρχικά τις ηχογραφήσεις που βρέθηκαν στα αρχεία του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ στις οποίες ακούγεται ο επικεφαλής του πειράματος και συγγραφέας της μετέπειτα μελέτης, καθηγητής Φίλιπ Ζιμπάρντο, να ενθαρρύνει τους φύλακες να φέρονται όσο πιο άσχημα μπορούν στους κρατούμενους ως μέρος του ρόλου τους.
Ο Μπλουμ αποκαλύπτει πως ο καθηγητής Ζιμπάρντο είπε στους φύλακες να αναβαθμίσουν τους κρατούμενους, ώστε η σκληρότητά τους να μην ανθίζει από τη θέση εξουσίας τους. «Δεν μπορούμε να τους κακοποιήσουμε ψυχολογικά ή να τους βασανίσουμε» τους είπε ο καθηγητής Ζιμπάρντο σε μια από τις συναντήσεις πριν ξεκινήσει το πείραμα. «Μπορούμε να δημιουργήσουμε πλήξη. Μπορούμε να δημιουργήσουμε μια αίσθηση απογοήτευσης. Μπορούμε να δημιουργήσουμε φόβο σε αυτούς, μέχρι ένα βαθμό… Έχουμε απόλυτη δύναμη στην κατάσταση. Δεν έχουν τίποτα».
Από την άλλη ένας από τους εθελοντές κρατούμενους, ο οποίος μάλιστα είχε καταρρεύσει ψυχολογικά παραδέχτηκε ότι απλώς προσποιούνταν για να φύγει και να πάει να διαβάσει για τις εξετάσεις του! Ο συγκεκριμένος κρατούμενος υποτίθεται ότι είχε ψυχοσωματική κατάρρευση, όταν η απόφαση για «αναστολή» του απορρίφθηκε και ούρλιαζε «καίγομαι μέσα μου».
Ο φοιτητής Ντάγκλας Κόρπο, σήμερα 69 ετών, παραδέχτηκε ότι έκανε ψέματα πως υπέστη ψυχωσική βλάβη.
«Όποιος είναι θεραπευτής θα ήξερε ότι προσποιούμουν. Αν ακούσεις την ταινία, φαίνεται ότι δεν είμαι καλός στην υποκριτική. Εννοώ, ότι κάνω καλή δουλειά, αλλά είμαι πιο υστερικός παρά ψυχωτικός».
Ανέφερε ότι απολάμβανε σε μεγάλο βαθμό το πείραμα και δεν ένιωθε απειλή επειδή γνώριζε ότι οι φύλακες δεν είχαν τη δυνατότητα να τον βλάψουν. «Δεν υπήρξαν επιπτώσεις. Ξέραμε ότι οι φύλακες δεν μπορούν να μας βλάψουν. Δεν μπορούσαν να μας χτυπήσουν. Ήταν φοιτητές όπως εμείς οπότε ήταν μια πολύ ασφαλής κατάσταση. Ήταν μια δουλειά. Ήμουν καλός υπάλληλος. Ήταν υπέροχα».
Ακόμα, ένας από τους φύλακες είπε στον Μπλουμ ότι παρίστανε τον σαδιστή και έδρασε σκληρά με έναν τρόπο που αργότερα αναφέρθηκε ως προϊόν της δυναμικής εξουσίας. «Το είδα σαν ένα είδος εξελικτικής άσκησης. Πίστευα ότι έκανα αυτό που ήθελαν οι ερευνητές να κάνω» αποκάλυψε. Αργότερα μετάνιωσε που φέρθηκε άσχημα στους κρατούμενους αν και ο Ζιμπάρντο τον ευχαρίστησε όταν έβγαινε από το πείραμα. «Το παρατήρησε και μου είπε ότι έκανα υπέροχη δουλειά. Στην πραγματικότητα ένιωθα ότι είχα καταφέρει κάτι καλό και είχα συμβάλει με κάποιο τρόπο στην κατανόηση της ανθρώπινης φύσης».
Οι σοκαριστικές αποκαλύψεις προκάλεσαν ανησυχία στους επιστήμονες. Ορισμένοι ζητούν το πείραμα και τα ευρήματά του να διαγραφούν από τα βιβλία ψυχολογίας παγκοσμίως.
Το πείραμα
Οι συμμετέχοντες στη μελέτη, όλοι φοιτητές του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ, προσλήφθηκαν μέσω αγγελίας τον Αύγουστο του 1971. Χωρίστηκαν σε κρατούμενους και φρουρούς σε μια ψεύτικη φυλακή στο υπόγειο του ιδρύματος.
Οι φυλακισμένοι αντιμετωπίστηκαν ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Τους ανάγκαζαν να φοράνε μόνο γυναικεία ρούχα. Δεν τους επέτρεπαν να φοράνε εσώρουχα. Αναφέρονταν σε αυτούς μόνο με ένα αριθμό.
Οι φύλακες ήταν τόσο σκληροί με τους κρατούμενους που το πείραμα ολοκληρώθηκε έξι μέρες πριν την προγραμματισμένη ολοκλήρωσή του σε δύο εβδομάδες.
Η μελέτη και οι συγγραφείς αναφέρονταν για δεκαετίες ως απόδειξη ότι η σκληρότητα οφείλεται στην περίσταση. «Το πείραμα του Στάνφορντ χρησιμοποιείται συχνά για να διδάξει το μάθημα πως η συμπεριφορά μας επηρεάζεται βαθιά από τους κοινωνικούς ρόλους και τις καταστάσεις στις οποίες βρισκόμαστε» γράφει ο συγγραφέας και επιστήμονας Μπεν Μπλουμ.
«Αλλά η βαθύτερη και πιο ανησυχητική συνέπεια είναι ότι όλοι μας έχουμε μια πηγή δυνητικού σαδισμού που κρύβεται μέσα μας, περιμένοντας να βγει την κατάλληλη περίσταση».
Αρκετές προσπάθειες αναπαραγωγής του πειράματος των φυλακών του Στάνφορντ απέτυχαν να αναπαραστήσουν τα δραματικά αποτελέσματα. Κάτι που οδήγησε ορισμένους επιστήμονες να υποδεικνύουν ότι η μελέτη ήταν ψεύτικη. Η έρευνα παρουσιάζει ελάχιστα συγκεκριμένα στοιχεία και στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό σε μαρτυρίες από όσους συμμετείχαν στο πείραμα. Ο καθηγητής Ζιμπάρντο παραδέχτηκε ότι συμμετείχε ενεργά στο πείραμα και δεν παρέμεινε ουδέτερος παρατηρητής, πράγμα που σημαίνει ότι ασκούσε επιρροή στα αποτελέσματά του.
Έδωσε επίσης στους φύλακες γκλομπ κάτι που ίσως να τους οδήγησε στην προδιάθεση να θεωρούν τη σωματική δύναμη ως αποδεκτό μέσο για την επιβολή της καλής συμπεριφοράς.
Novibet ΕΠΑΘΑ με Super Προσφορά* Γνωριμίας* 21+ | ΑΡΜΟΔΙΟΣ ΡΥΘΜΙΣΤΗΣ: ΕΕΕΠ | ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΕΘΙΣΜΟΥ & ΑΠΩΛΕΙΑΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ | ΓΡΑΜΜΗ ΒΟΗΘΕΙΑΣ ΚΕΘΕΑ: 2109237777 | ΠΑΙΞΕ ΥΠΕΥΘΥΝΑ
SEAJETS Ταξιδεύουμε μαζί με το μεγαλύτερο στόλο ταχύπλοων παγκοσμίως σε 50 προορισμούς του Αιγαίου!
