Καθώς πλησίαζε το Μουντιάλ του 1958, η Βραζιλία θεωρείτο το φαβορί παρ' ότι υπήρχαν κάποιες ανησυχίες σχετικά με το αν θα μπορούσαν να ανταπεξέλθουν στο άγνωστο περιβάλλον της Σουηδίας. Μέχρι τότε, στις δύο διοργανώσεις που διεξήχθησαν στη Νότιο Αμερική ο νικητής καταγόταν από αυτή την ήπειρο - ομοίως και οι τρεις που είχαν διεξαχθεί στην Ευρώπη είχαν ευρωπαίο νικητή.
Όμως η Βραζιλία ήταν πιθανότατα καλύτερα προετοιμασμένη από οποιαδήποτε άλλη ομάδα του τουρνουά, επενδύοντας σε μεγάλο βαθμό σε ένα μεγάλο ''παρασκηνιακό'' προπονητικό προσωπικό σε μια εποχή που οι άλλες χώρες ήταν ευχαριστημένες με έναν προπονητή, ένα βοηθό και ένα φυσιοθεραπευτή. Πριν ξεκινήσει η διοργάνωση, έκανε περιοδεία αγώνων στην Ευρώπη ώστε να εξοικειωθεί στο κλίμα.
Όπως όλες οι μεγάλες ομάδες, συνδύασε την καλή οργάνωση με μονάδες της υψηλότερης αξίας: αυτή η ομάδα της Βραζιλίας είχε παίχτες που δεν ήταν απλώς μεταξύ των πιο κυριαρχικών ατομικά στη διοργάνωση, αλλά μερικούς από τους πιο διάσημους του ποδοσφαίρου του 20ου αιώνα: Μάριο Ζαγκάλο, Γκαρίντσα και Πελέ.
Ο ΠΡΟΠΟΝΗΤΗΣ
Ο Βιθέντε Φεόλα είναι μια περίεργη φιγούρα. Ήταν ξεκάθαρα ένας μάνατζερ με τεράστια εμπειρία έχοντας προπονήσει τη Σάο Πάολο σε 532 αγώνες (περισσότερες από οποιονδήποτε άλλο) σε έξι διαφορετικές θητείες. Ήταν βοηθός προπονητή σε εκείνη τη μοιραία ήττα του ''τελικού'' του 1950. Αλλά για το Φεόλα, συχνά θεωρείται ότι δεν είχε πραγματική εξουσία και ότι βασιζόταν υπερβολικά στο να αναθέτει καθήκοντα στους άλλους. Και μερικές φορές κατηγορήθηκε ότι (κυριολεκτικά) αποκοιμιόταν στον πάγκο.
Η νικήτρια ομάδα της Βραζιλίας με το τρόπαιο: (Πίσω, από αριστερά προς δεξιά) Φεόλα, Ζάλμα Σάντος, Ζίτο, Μπελίνι, Νίλτον Σάντος, Ορλάντο, Ζιλμάρ.
Ξεκάθαρα, η Βραζιλία ήταν μπροστά από την εποχή της όσον αφορά την εκτός γηπέδου τεχνογνωσία. Το προπονητικό τιμ γενικά πιστεύεται ότι περιελάμβανε ένα γενικό αρχηγό, έναν προπονητή φυσικής κατάστασης, ένα γιατρό, έναν οδοντίατρο και έναν ψυχολόγο.
Αυτός ο τελευταίος μπήκε στην ομάδα για όσο περισσότερη εξονυχιστική διερεύνηση, και φαίνεται ότι προχώρησε στο να κάνει κάποια τεστ τα οποία έκαναν τους παίχτες να νιώθουν άβολα. Αυτό συμπεριλάμβανε το να τους ζητήσει να ζωγραφίσουν ''την εικόνα ενός άντρα'' και έπειτα, να δίνει πλήρη αναφορά στον Φεόλα για το ποιοι παίχτες θα μπορούσαν να συνεργαστούν καλά. Παρ' ολ' αυτά, φαίνεται πιθανό ότι όπως και οι άλλοι έτσι κι αυτός έπαιξε το ρόλο του στην επιτυχία της Βραζιλίας.
Ο Φεόλα εντωμεταξύ, ήταν προπονητής σε μια περίοδο που η Βραζιλία έκανε μια σημαντική τακτική στροφή προς την άμυνα με τέσσερις παίχτες και εμπιστεύτηκε τον Πελέ όταν άλλοι επέμεναν ότι ήταν υπερβολικά νέος για να πάρει ευκαιρίες σε ένα Μουντιάλ.
Υπήρχαν αναφορές ότι οι παίχτες πήραν τον έλεγχο έπειτα από μερικά παιχνίδια και επέμειναν να γίνουν αλλαγές στην αρχική εντεκάδα,
Η φήμη του Φεόλα δέχθηκε πλήγμα κατά τη δεύτερη θητεία του στον πάγκο της Βραζιλίας, στο καταστροφικό τουρνουά του 1966. Αλλά για την επιτυχία του 1958 αξίζει να του πιστωθούν περισσότερα από όσα του αποδίδονται.
ΤΑΚΤΙΚΗ
Η Βραζιλία έκανε δημοφιλές το σύστημα 4-2-4, και ήταν τόσο καινοτόμο που άλλαξε το πώς οι ποδοσφαιρόφιλοι αναφέρονταν στα ποδοσφαιρικά συστήματα. Ενώ άλλες ομάδες είχαν στραφεί προς σχηματισμούς περίπου όμοιους μεταξύ τους, στα συστήματα δεν γινόταν ποτέ αναφορά με αριθμούς, παρά μόνο με γράμματα (όπως το WM) ή σχήματα (π.χ. πυραμίδα).
Αλλά τώρα τα πράγματα έγιναν πιο εξειδικευμένα: 4 αμυντικοί, 2 μέσοι, 4 επιθετικοί. Κάποιοι εξέφρασαν ανησυχίες ότι η Βραζιλία ήταν αδύνατη στο κέντρο, αλλά οι παίχτες της ήταν αρκετά καλοί ώστε να αντισταθμίζουν αυτό που εκλαμβανόταν ως ελάττωμα.
Το πιο εξαιρετικό χαρακτηριστικό του Παγκοσμίου Κυπέλλου το παρείχε η επιβεβαίωση μιας νέας ιδέας, που εύκολα θα μπορούσε να αποκληθεί ''το στυλ με τους τέσσερις στην άμυνα'', έγραψε ο Τζον Κάμκιν στο βιβλίο του με τον απλό τίτλο ''World Cup 1958''. ''Οι ακραίοι αμυντικοί έμεναν κοντά στις πλάγιες γραμμές και οι δύο μέσοι συνεχώς προστάτευαν το κέντρο. Η επιτυχία της Βραζιλίας μπορεί κάλλιστα να ήταν αυτό που διέδωσε το στυλ με τους τέσσερις στην άμυνα προς ευρύτερη χρήση''.
Η χρήση του πλάτους του γηπέδου ήταν αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό εκείνης της Βραζιλίας. Έχοντας μέσα στον αγωνιστικό χώρο τους Ζαγκάλο και Γκαρίντσα, είχαν έναν πολύ καλό εξτρέμ στο κάθε άκρο - ακόμη και αν ο Ζαγκάλο ήταν λίγο πιο διεκπεραιωτικός - και με τους δύο εκ των τεσσάρων αμυντικών να μπορούν να κάνουν overlap, σε αυτό το επίπεδο σχετικά ασυνήθιστη ιδέα με δεδομένο ότι οι αμυντικοί ήταν εξοικειωμένοι με το να παίζουν σε τριάδα.
Ειδικότερα, έγιναν διάφορες αλλαγές στην αρχική ενδεκάδα κατά τη διάρκεια της διοργάνωσης. Αρχικά ο Φεόλα δεν έβαζε τον Γκαρίντσα επειδή δεν εκτιμούσε την έλλειψη προσπάθειάς του στην άμυνα, οπότε έβαλε τον πιο πειθαρχημένο Ζοέλ. Μέχρι που οι παίχτες άσκησαν πιέσεις για να ξεκινάει ο Γκαρίντσα, και αυτό συνέβη στο τρίτο παιχνίδι της ομάδας εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης (2-0).
Αυτό ήταν και το πρώτο παιχνίδι του Πελέ στη διοργάνωση, αν και η απουσία του οφειλόταν σε τραυματισμό στο γόνατο παρά σε κάτι άλλο. Μέσα στα πρώτα τρία λεπτά εκείνου του αγώνα, ο Γκαρίντσα και ο Πελέ είχαν από ένα δοκάρι και ο Βαβά είχε ανοίξει το σκορ. Η Βραζιλία ήταν μια διαφορετική ομάδα. Ο Φεόλα είχε ξεκινήσει το τουρνουά με τους Ζοσέ Αλταφίνι και Ντίντα ως κεντρικούς επιθετικούς, μετά δοκίμασε τον Αλταφίνι με τον Βαβά, για να καταλήξει να παίζει με Βαβά και Πελέ.
Υπήρξε επίσης μια κρίσιμη αλλαγή στο κέντρο στα μισά της διοργάνωσης, με τον Ζίτο - έναν παίχτη-άγκυρα που δύσκολα άφηνε τη θέση του και ήταν προσανατολισμένος στην άμυνα - να μπαίνει στη θέση του πιο τολμηρού Ντίνο. Όπως και με τόσες άλλες ομάδες της Βραζιλίας, η χρήση ενός αξιόπιστου παίχτη στο κέντρο που να μπορεί να προστατεύει το χώρο και την άμυνα ήταν αυτή που επέτρεψε στους επιθετικούς να λάμψουν.
Τέλος, στον τελικό ο δεξιός μπακ Τζάλμα Σάντος - από τους ελάχιστους που έπαιξαν και στο Μουντιάλ του 1954 - έκανε την πρώτη του εμφάνιση ως βασικός στη διοργάνωση, με σκοπό να περιορίσει το Σουηδό αριστερό εξτρέμ Λέναρτ Σκόγκλουντ. Η Βραζιλία έκανε δημοφιλές το όμορφο ποδόσφαιρο.
Ο ΠΑΙΧΤΗΣ-ΚΛΕΙΔΙ
Μπορεί να έχασε τα πρώτα δύο παιχνίδια της ομάδας του, και επίσης αρκετοί άλλοι παίχτες έκαναν εξαιρετικό τουρνουά αλλά ο σταρ ήταν ο 17χρονος Πελέ. Κανείς άλλος στην ιστορία του ποδοσφαίρου δεν ήταν σε αυτό το επίπεδο στα 17 του χρόνια - ο Λαμίν Γιαμάλ της Μπαρτσελόνα και της Εθνικής Ισπανίας είναι μάλλον ό,τι πιο κοντινό.
Ο Φεόλα έδειξε εμπιστοσύνη στον Πελέ παρά το γεγονός ότι δεν ήταν σε φόρμα όταν το τουρνουά ξεκινούσε. Μιλούσαν ήδη για αυτόν ως τον καλύτερο ποδοσφαιριστή που έχει βγάλει η Βραζιλία, και είχε κυριαρχήσει από το πρώτο παιχνίδι του ως βασικός κόντρα στη Σοβιετική Ένωση. Έμοιαζε να είναι δεκαετίες μπροστά από την εποχή του: εξαιρετικά αθλητικός, με απαλό άγγιγμα όταν έπαιρνε την μπάλα στην κατοχή του, πανέξυπνος στις τοποθετήσεις του στα άλματα για κεφαλιές αλλά και ένας ομαδικός παίχτης.
Έπειτα από τον άμεσο αντίκτυπο που είχε κόντρα στους Σοβιετικούς, ο Πελέ σκόραρε το μοναδικό γκολ στην απρόσμενα αγχώδη και νευρική νίκη στον προημιτελικό κόντρα στην Ουαλία με κλασικό κοντρόλ και ψύχραιμο τελείωμα, που θα γινόταν σήμα-κατατεθέν του. Ο ίδιος θα έλεγε αργότερα ότι ήταν το σημαντικότερο γκολ της καριέρας του. Μετά, ήρθε το χατ-τρικ κόντρα στη Γαλλία στον ημιτελικό (5-2), και άλλα δύο γκολ στον τελικό. Ήταν το πρώτο από τα τρία Παγκόσμια Κύπελλα που θα κατακτούσε, κάτι που κανείς άλλος δεν έχει καταφέρει ως σήμερα.
Ο ΤΕΛΙΚΟΣ
Η Βραζιλία ήταν αγχωμένη καθώς ο τελικός πλησίαζε. Το 1950 η ομάδα είχε καταρρεύσει. Μάλιστα, κάποιοι θεώρησαν τόσο καταστροφικό εκείνο το τουρνουά, που οδήγησε την «Σελεσάο» στην αλλαγή του χρώματος της φανέλας από ασπρόμαυρο σε κίτρινο.
Αλλά τώρα οι Βραζιλιάνοι αντιμετώπιζαν τη Σουηδία που επίσης φορούσε κίτρινα, οπότε η ομάδα έπρεπε να αλλάξει φανέλες και να φορέσει μπλε. Επιπλέον, ο καιρός προμήνυε καταιγίδα και αυτό σήμαινε ότι ο λασπωμένος αγωνιστικός χώρος θα ευνοούσε το πιο σκληρό στυλ παιχνιδιού των γηπεδούχων. Και όταν ο Νιλς Λίντχολμ άνοιξε το σκορ στο 5ο λεπτό, η Βραζιλία μπορεί να είχε πανικοβληθεί.
Αλλά μισή ώρα αργότερα, οι Βραζιλιάνοι είχαν ανατρέψει το σκορ με δύο σχεδόν πανομοιότυπα γκολ. Και στα δύο συμμετείχε ο Γκαρίντσα, ο λαμπρός απρόβλεπτος δεξιός εξτρέμ που ξεγελούσε τους αντίπαλους αριστερούς μπακ κατά τη διάρκεια του τουρνουά, εν μέρει λόγω των ασυνήθιστα δύσμορφων ποδιών του. Εδώ το ''θύμα'' ήταν ο Σβεν Αξμπομ: δύο φορές ο Γκαρίντσα τον πέρασε με ντρίμπλα από την εξωτερική πλευρά, σέντραρε χαμηλά στη μικρή περιοχή, και ο Βαβά ήταν εκεί που έπρεπε για να σκοράρει.
Η Βραζιλία κέρδιζε 2-1 όταν το πρώτο ημίχρονο τελείωσε, και στο δεύτερο ήταν σχεδόν απόλυτα κυρίαρχη. Ο Πελέ έκανε το σκορ 3-1, και μετά ο Ζαγκάλο κλείδωσε τη νίκη έπειτα από δικό του κόρνερ στο οποίο οι Σουηδοί απέτυχαν να διώξουν την μπάλα σωστά. Η Σουηδία μπόρεσε να μειώσει σε 4-2, αλλά ο Πελέ ήταν αυτός που έβαλε το τελευταίο γκολ του ματς με μια λαμπρή εκτός ισορροπίας ψηλοκρεμαστή κεφαλιά. Το ρεπορτάζ των Times έγραφε ότι η Σουηδία ''βρέθηκε σε σύγχυση από ένα είδος ποδοσφαιρικής τέχνης πέρα από την κατανόηση των πολλών''.
Ο τελικός του 1958 παραμένει αυτός με τα πιο πολλά γκολ, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες που έγιναν από τις ομάδες στους δύο τελευταίους για να φτάσουν αυτό το ρεκόρ (αμφότεροι είχαν από έξι).
Η ΚΑΘΟΡΙΣΤΙΚΗ ΣΤΙΓΜΗ
Το πρώτο από τα δύο γκολ του Πελέ στον τελικό ήταν ένα πραγματικά υπέροχο δείγμα τεχνικής: αφού σταμάτησε με το στήθος του μια σέντρα, όχι απλώς κατόρθωσε να ελέγξει την μπάλα κάτω από την πίεση του σουηδού σεντερ μπακ Σίγκε Πάρλινγκ αλλά κατόρθωσε και να νικήσει τον Μπενγκτ Γούσταβσον περνώντας την μπάλα πάνω από το κεφάλι του. Ο Γκούσταβσον προσπάθησε απεγνωσμένα να σταματήσει τον Πελέ σηκώνοντας ψηλά το γόνατό του αλλά ο «Βασιλιάς» προχώρησε απτόητος και πριν η μπάλα βρεθεί στο έδαφος σούταρε και σκόραρε με βολέ.
'' Θα μπορούσα να πω ότι το σκέφτηκα καλά, αλλά θα έλεγα ψέματα'', είπε αργότερα ο Πελέ. '' Ήταν μια αυθόρμητη αντίδραση, γρήγορη σκέψη. Αφού κοντρόλαρα την μπάλα επρόκειτο να σουτάρω αλλά κατάφερα να σκεφτώ γρήγορα και άλλαξα γνώμη. Αυτό ήταν ένα από τα δυνατά μου σημεία στη ζωή και στον τρόπο που έπαιζα ποδόσφαιρο, ο αυτοσχεδιασμός μου, να αλλάζω την τελευταία στιγμή. ''
Αλλά είναι ενδιαφέρον να διαβάζει κανείς ρεπορτάζ από τη νίκη στον ημιτελικό κόντρα στη Γαλλία, τα οποία ανέφεραν πόσο συχνά απολάμβανε το να περνάει την μπάλα πάνω από τα κεφάλια των αντίπαλων αμυντικών. Ήταν ένα από αυτά τα σπάνια γκολ που ναι μεν ήταν λαμπρά, αλλά ταυτόχρονα τυπικά του στυλ του παίχτη που τα σκοράρει.
ΗΤΑΝ Η ΒΡΑΖΙΛΙΑ Η ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΟΜΑΔΑ;
Αν αναλογιστεί κανείς ότι η νίκη της Δυτικής Γερμανίας το 1954 επί της Ουγγαρίας εκλήφθηκε ως αδικία, και ότι ήταν ακόμη φρέσκια στα μυαλά πολλών, αυτή εδώ η κατάκτηση ήταν ευρέως αποδεκτή στο μεγαλύτερο κομμάτι των φιλάθλων. ''Δεν υπήρχε αμφιβολία αυτή τη φορά ότι η καλύτερη και ασύγκριτα κομψότερη ομάδα είχε πάρει το τρόπαιο'', έγραψε ο Γκλάνβιλ στο βιβλίο του ''Η ιστορία του Παγκοσμίου Κυπέλλου''.
Συχνά φαίνεται ότι οι ομάδες που τελικά κατακτούν το τρόπαιο παίζουν το καλύτερο ποδόσφαιρο που μπορούν στη φάση των ομίλων κόντρα σε πιο αδύναμους αντιπάλους, προτού γίνουν πιο σφιχτές, συμπαγείς και προσεκτικές στους νοκ-άουτ αγώνες. Αλλά η Βραζιλία γινόταν όλο και καλύτερη όσο οι αγώνες περνούσαν, με μεγάλο βαθμό εξαιτίας των αλλαγών στην ενδεκάδα.
Έχοντας παίξει τους τέσσερις πρώτους αγώνες της χωρίς να δεχθεί γκολ (3-0 επί της Αυστρίας, 0-0 κόντρα στην Αγγλία στην πρώτη λευκή ισοπαλία στην ιστορία των Μουντιάλ, 2-0 επί της Σοβιετικής Ένωσης και 1-0 επί της Ουαλίας), στη συνέχεια κέρδισε με 5-2 τόσο τη Γαλλία όσο και τη Σουηδία παίζοντας ζωηρό, λαμπερό επιθετικό ποδόσφαιρο.
Παρ' όλο που οι νικητές του 1970 συχνά χαιρετίζονται ως η σπουδαιότερη ομάδα της ιστορίας των Παγκοσμίων Κυπέλλων, είναι γενικά αποδεκτό το ότι τους έλειπε η σταθερή, συμπαγής άμυνα. Η Βραζιλία του 1958 δεν είχε προφανή ελαττώματα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΑΣΣΟΠΟΥΛΟΣ
ΠΗΓΗ: The Athletic
Novibet ΕΠΑΘΑ με Super Προσφορά* Γνωριμίας* 21+ | ΑΡΜΟΔΙΟΣ ΡΥΘΜΙΣΤΗΣ: ΕΕΕΠ | ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΕΘΙΣΜΟΥ & ΑΠΩΛΕΙΑΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ | ΓΡΑΜΜΗ ΒΟΗΘΕΙΑΣ ΚΕΘΕΑ: 2109237777 | ΠΑΙΞΕ ΥΠΕΥΘΥΝΑ
SEAJETS Ταξιδεύουμε μαζί με το μεγαλύτερο στόλο ταχύπλοων παγκοσμίως σε 50 προορισμούς του Αιγαίου!
