Το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής τελούνται οι Ακολουθίες των Μεγάλων Βασιλικών Ωρών και του Εσπερινού της Αποκαθήλωσης, ενώ είναι η μοναδική ημέρα της Μεγάλης Εβδομάδας που απαγορεύεται η τέλεση της Θείας Λειτουργίας. Η Ακολουθία των Βασιλικών Ωρών τελείται μόνο τρεις φορές ετησίως: την παραμονή των Χριστουγέννων, την παραμονή των Θεοφανείων και το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής. Οι Ακολουθίες των Ωρών ήταν αρχικά Ακολουθίες των Ιουδαίων, τις οποίες διάβαζαν ή έψαλλαν σε ορισμένες ώρες της ημέρας. Από τους Εβραίους τις παρέλαβαν οι πρώτοι Χριστιανοί, που προσέθεσαν κάποιους ύμνους και ευχές. Οι Μεγάλες Ώρες ονομάζονται και «Βασιλικές», επειδή κατά τη βυζαντινή εποχή τις παρακολουθούσε επισήμως ο ίδιος ο αυτοκράτορας.
Κατά την τέλεσή τους επαναλαμβάνονται ορισμένα τροπάρια και Ευαγγέλια της προηγουμένης ημέρα. Όταν ολοκληρωθούν, το «σκηνικό» της Εκκλησίας μοιάζει να μεταβάλλεται. Τα άμφια του Ναού και των Ιερέων αλλάσσονται και από πένθιμα γίνονται λευκά και χρυσά. Η έναρξη του Εσπερινού σηματοδοτεί τον θάνατο του Χριστού επάνω στο σταυρό, το τέλος του Μαρτυρίου Του και την θριαμβευτική κάθοδό Του στον Άδη.
Κατά τη διάρκεια της Ανάγνωσης του Ιερού Ευαγγελίου, τελείται η Αποκαθήλωση του σώματος του Χριστού από τον Σταυρό, το οποίο τυλίγεται ευλαβικά σε λευκό σεντόνι και μεταφέρεται στο Ιερό του Ναού. Λίγο αργότερα, θα βγει λιτανευτικά ο Επιτάφιος και θα τοποθετηθεί στο κουβούκλιο, που έχει προευτρεπισθεί με άνθη.
Το απόγευμα της ίδιας ημέρας τελείται ο Όρθρος του Μεγάλου Σαββάτου, ψάλλονται τα υπέροχα και προσφιλή Εγκώμια και στο τέλος γίνεται η έξοδος και η περιφορά του Επιταφίου, τον οποίο ακολουθεί ο λαός κρατώντας πένθιμες λαμπάδες. Κατά την επιστροφή του στο Ναό, υπάρχει ευλαβική συνήθεια οι Χριστιανοί να περνούν από κάτω του, προκειμένου να λάβουν ευλογία.
Τα έθιμα του τόπου μας
Η Μεγάλη Παρασκευή είναι ημέρα απόλυτης αργίας και νηστείας. Οι πιστοί περνούν, σχεδόν, όλη την ημέρα τους στην εκκλησία για την ακολουθία της Αποκαθήλωσης και του Επιταφίου, ζώντας με κατάνυξη το θείο δράμα, όπως επισημαίνει η κυρία Ευηλένα Καρδαμήλα, υποψήφια διδάκτωρ Λαογραφίας. Μάλιστα, τόσο πολύ θέλουν να συμμετάσχουν στο πένθος, που όχι μόνο δεν τρώνε λάδι και μαγειρεμένο φαγητό κατά τη διάρκεια της ημέρας, αλλά και σε πολλές περιοχές, όπως η Μάνη, πίνουν συμβολικά λίγο ξύδι νιώθοντας πως έτσι συμπαραστέκονται στον Χριστό.
Μόλις τελειώσει η ακολουθία της Αποκαθήλωσης και εκτεθεί σε προσκύνημα η χρυσοΰφαντη παράσταση του Ιησού πάνω στον Επιτάφιο, ξεκινά η συρροή του κόσμου για να τον προσκυνήσουν. Πολλοί από αυτούς, κυρίως παιδιά και γυναίκες, περνούν και κάτω από τον Επιτάφιο, άλλοι για να τους «πιάσει η χάρη» και άλλοι για να εκφράσουν την ταπείνωσή τους θέτοντας τον εαυτό τους κάτω από τον Κύριο. Δίπλα στον Επιτάφιο στέκονται κοντά στον Χριστό παρθένες γυναίκες με καλαθάκια γεμάτα άνθη, ραίνοντάς τον με μύρα σαν άλλες μυροφόρες.
Κατά τη διάρκεια του μεσημεριού πολλοί από τους πιστούς επισκέπτονται τα νεκροταφεία και τους κεκοιμημένους συγγενείς τους, όπου αποθέτουν στεφάνια και θυμιατίζουν. Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδας, όπως η Λέσβος, συνηθίζουν να κάνουν περιοδεία στα ξωκλήσια ή στους άλλους ναούς εκτός της ενορίας τους για να προσκυνήσουν και άλλους Επιταφίους.
Όταν νυχτώσει, ξεκινά η ακολουθία και η περιφορά του Επιταφίου. Στην πομπή προπορεύεται ο Σταυρός με τα εξαπτέρυγα και ακολουθούν ο Επιτάφιος με τους ιερείς. Στις πόλεις πολλές φορές προηγούνται οι μουσικοί, παίζοντας πένθιμους σκοπούς. Οι πιστοί που ακολουθούν κρατούν αναμμένες λαμπάδες και φαναράκια. Κατά διαστήματα η πομπή σταματά σε πλατείες ή σταυροδρόμια για να ψαλούν οι δεήσεις. Όταν ο Επιτάφιος επιστρέψει πίσω στον ναό, οι άντρες τον σηκώνουν ψηλά και ο κόσμος περνά από κάτω.
Σε περιοχές της Βόρειας Ελλάδας, όπως οι Σέρρες, την ώρα της περιφοράς του Επιταφίου τοποθετείται έξω από τα σπίτια η εικόνα το Εσταυρωμένου πάνω σε ένα τραπέζι, περιτριγυρισμένη από άνθη και αναμμένα κεριά. Το έθιμο αυτό έχει τις ρίζες του στη γιορτή του Άδωνη στην αρχαία Ελλάδα. Στη γιορτή αυτή γυναίκες ντυμένες με μαύρα τοποθετούσαν πάνω σε ένα νεκροκρέβατο ομοιώματα του Άδωνη και τα στόλιζαν με λουλούδια. Με αυτόν τον τρόπο πενθούσαν όχι μόνο για τον πρόωρο θάνατο του Άδωνη αλλά και για το γρήγορο πέρασμα της άνοιξης, την οποία ο Άδωνης εκπροσωπούσε.
Μεγάλη σημασία για τη λαϊκή πίστη έχουν τα λουλούδια του Επιταφίου, τα Χριστολούλουδα ή σταυρολούλουδα, όπως αποκαλούνται. Οι πιστοί τους αποδίδουν μεγάλη θαυματουργική δύναμη, γι’ αυτό και τα κρατούν όλο τον χρόνο στο εικονοστάσι τους. Σε πολλές περιοχές τα καίνε, όταν λιβανίζουν μαζί με τα καρβουνάκια ή όταν έχουν κάποιον άρρωστο στο σπίτι.
Novibet ΕΠΑΘΑ με Super Προσφορά* Γνωριμίας* 21+ | ΑΡΜΟΔΙΟΣ ΡΥΘΜΙΣΤΗΣ: ΕΕΕΠ | ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΕΘΙΣΜΟΥ & ΑΠΩΛΕΙΑΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ | ΓΡΑΜΜΗ ΒΟΗΘΕΙΑΣ ΚΕΘΕΑ: 2109237777 | ΠΑΙΞΕ ΥΠΕΥΘΥΝΑ
SEAJETS Ταξιδεύουμε μαζί με το μεγαλύτερο στόλο ταχύπλοων παγκοσμίως σε 50 προορισμούς του Αιγαίου!
