Στο πάνελ της παρουσίασης του βιβλίου «Εκατό χρόνια ΑΕΚ. Η ιστορία της ΑΕΚ μέσα από την εξέλιξη του γηπέδου της» (εκδ. Κάππα Εκδοτική) των Γεράσιμου Γασπαρινάτου και Ανδρέα Δημάτου βρέθηκε και ο δημοσιογράφος-συγγραφέας Ηλίας Μαγκλίνης. Μιλώντας για το βιβλίο αναφέρθηκε στα προσωπικά του βιώματα αλλά και τη σημασία του γηπέδου στη Νέα Φιλαδέλφεια για τον σύλλογο της ΑΕΚ.
Αναλυτικά η ομιλία του Ηλία Μαγκλίνη στην παρουσίαση που έγινε το βράδυ της Πέμπτης (5/12):
«Λόγω επαγγελματικής (αρχισυντάκτης στο πολιτιστικό τμήμα της κυριακάτικης «Καθημερινής») αλλά και προσωπικής διαστροφής (να τα λέμε κι αυτά), έχω παρουσιάσει εδώ και περίπου 25 χρόνια πάρα πολλά βιβλία, αγαπημένα βιβλία αγαπημένων συγγραφέων. Κι ωστόσο απόψε η συγκίνησή μου και η συναισθηματική μου φόρτιση δεν μπορεί να συγκριθεί με καμία προηγούμενη φορά. Ίσως επειδή κάπου νιώθω ότι έχω μαζί μου τον πατέρα μου, Αεκτζής από τα μέσα της δεκαετίας του 30 εκείνος, και χάρη στον οποίο έγινα κι εγώ ΑΕΚ.
Ίσως επειδή η ΑΕΚ με γυρίζει στις παιδικές, εφηβικές, νεανικές μου αναμνήσεις από την θύρα 18 της δεκαετίας του '70 με τον πατέρα μου, από τη Σκεπαστή των αρχών της δεκαετίας του 80 μόνος μου πλέον ως τη θύρα 3 της δεκαετίας του 90 της παλιάς μας Φιλαδέλφειας έως το ψυχρό ΟΑΚΑ των μαύρων χρόνων οπότε και η ΑΕΚ έχασε την έδρα της, μέχρι σήμερα, στο νέο της σπίτι.
Η συγκίνησή μου έχει να κάνει βέβαια και με τις παρουσίες στο αποψινό πάνελ. Θυμάμαι το 1981, ήμουν 11, τον πατέρα μου να λέει όταν βλέπαμε την Αθλητική Κυριακή: «Πολύ μου αρέσει αυτός ο μικρός που βγαίνει στην εκπομπή, αυτός ο πώς τον λένε, α ναι, Σωτηρακόπουλο». Και τον θυμάμαι να με παίρνει τον Μάιο του 82 στη Φιλαδέλφεια, σε ένα τελείως αδιάφορο ματς με την Καστοριά και ο Λάκης Νικολάου να κρεμάει εκείνη ακριβώς τη μέρα τα παπούτσια του. Τη θυμάμαι σαν τώρα εκείνη τη μέρα. Με τον δε Στέλιο Μανωλά νιώθω ότι περάσαμε παρέα όλη την πέτρινη δεκαετία του 80 και τους θριάμβους που ακολούθησαν μετά. Θυμάμαι να τον βλέπω από τη θύρα 3 σε ένα πολύ «τρυφερό» ενσταντανέ με τον Νινιάδη του Ολυμπιακού, σε έναν από τους πλέον ιστορικούς αγώνες μας στην παλιά Φιλαδέλφεια. Τι να πρωτοθυμηθώ λοιπόν. Ο καθένας από εμάς εδώ μέσα τι να πρωτοθυμηθεί.
Το βιβλίο που αποτέλεσε την αφορμή για την αποψινή μεγάλη βραδιά, θεωρώ πως αποτελεί μια συνέχεια σε μια Αεκτζίδικη κοσμογονία που θα έλεγα πως ξεκίνησε το 2022, με τα εγκαίνια της Αγιά-Σοφιάς. Θα επανέλθω σε αυτή την σημαντική κατά την άποψή μου πτυχή διότι η ΑΕΚ περνά μια αναγέννηση και αυτό, πέρα από τίτλους και απώλειες τίτλων, πέρα από αποκλεισμούς στην Ευρώπη και ντροπιαστικές εμφανίσεις στο «συμπαθές» τηγάνι του Φαλήρου, πρέπει να το καταλάβουμε αυτό: η ΑΕΚ αναγεννάται και σε κάθε γέννηση υπάρχει και πόνος.
Ομως έχουμε μια νέα κοσμογονία του συλλόγου και το βιβλίο αυτό αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της μεγάλης εικόνας που λέγεται ΑΕΚ. Φανταστείτε μόνο να μπορούσαν από μια μεριά οι 42 άνθρωποι, αθλητές και φίλαθλοι, με καταγωγή από την Κωνσταντινούπόλη που έβαλαν τις υπογραφές τους στις 13 Απριλίου του 1924 για την ίδρυση της ΑΕΚ στη στοά Λουξ σε ένα μαγαζί στη Βερανζέρου 24, φανταστείτε να μπορούσαν να μας δούνε όλους εδώ απόψε έναν αιώνα αργότερα όταν οραματίζονταν την ίδρυση ενός συλλόγου ως αθλητική στέγη για τους Πολίτες αθλητές που είχαν έρθει στην Αθήνα από την Πόλη.
Ποιοι ήταν οι 42 αυτοί άνθρωποι, οι ιδρυτές της ΑΕΚ, μας το εξηγεί αυτό το βιβλίο, με στοιχεία και νούμερα, με τεκμήρια και ντοκουμέντα. Ολοι μας, και εγώ, ξέραμε μονάχα τον Σπανούδη. Κάπου εκεί τελείωναν όλα. Οταν πρωτογνώρισα τον Γεράσιμο Γασπαρινάτο, χάρη σε αγαπημένη κοινή μας φίλη (σύζυγο Αεκτζή εννοείται), ο Γεράσιμος μου μίλησε για πρώτη φορά για τους άλλους αφανείς ήρωες. Μου μίλησε π.χ. για τον Ιωνά. Και πάω σπίτι και βάζω στο YouTube να δω αν έχει κάτι για τον Ιωνά. Και πέφτω πάνω σε παλαιά συνέντευξη του Ιωνά στον Ανδρέα Μπόμη, όπου μάλιστα ο γηραιός Ιωνάς αποκαλεί την ΑΕΚ «Αέκ». Όχι άεκ, αέκ. Και είναι λογικό: Ένωσις, ο τόνος πάει στο έψιλον. Και πήρα έτσι κάτι από την αύρα των πρώτων χρόνων της ζωής της αεκ.
Εδώ, με αυτό το βιβλίο, δεν παίρνεις απλώς μιαν αύρα. Με το βιβλίο αυτό έχεις μια χορταστική πραγματικά, τόσο από πλευράς κειμένου όσο και από πλευράς εικονογράφησης (συγκλονιστική), επική αφήγηση για την ιστορία ενός συλλόγου που το όνομά του και τα σύμβολά του είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την πιο ταραγμένη ιστορία της Ελλάδας.
Όπως το καταλαβαίνω, το βιβλίο είναι μια διπλή αφήγηση: από τη μία, η ίδρυση του συλλόγου και η κατοπινή του πορεία μέσα σε μια εκατονταετία. Από την άλλη, η απόκτηση γης στη Νέα Φιλαδέλφεια, η ανέγερση του γηπέδου, σε όλες του τις φάσεις, το γκρέμισμά του και η αναγέννησή του εκ νέου με την Αγιά Σοφιά.
Μονάχα που το δεύτερο σκέλος έχει την προτεραιότητα και διαθλαστικά μέσω αυτού βγαίνει προς την επιφάνεια η ίδια η ιστορία του συλλόγου. Το σκεπτικό αυτό είναι ευφυές. Γιατί; για έναν πάρα πολύ ρεαλιστικό, κυριολεκτικό μα και πέρα για πέρα συμβολικό λόγο: διότι το γήπεδο της ΑΕΚ, από το χώμα της Νέας Φιλαδέλφειας έως τους τέσσερις πυλώνες που έχει σήμερα με τους μεγάλους παλαίμαχούς της, είναι η ιστορία της ΑΕΚ. Το γήπεδο είναι η ταυτότητα της ΑΕΚ. Το γήπεδο, μέσα σε όλα αυτά τα 100 χρόνια, είμαστε εμείς.
Ο Γεράσιμος είναι νομικός και γράφει μοναδικής χιουμοριστικής πνοής θεατρικά με ρίμα επτανησιώτικη. Ο Ανδρέας Δημάτος είναι εξαιρετικός αθλητικογράφος με θητεία στο ρεπορτάζ της ΑΕΚ, με θητεία στο τμήμα επικοινωνίας της ΠΑΕ ΑΕΚ, με παρουσία σήμερα στην Ουέφα – και είναι επίσης ένα από τα καλύτερα παιδιά του χώρου, όπως μου λένε όσοι τον ξέρουν καλά. Και για να είναι αδελφικός φίλος του Γεράσιμου πάει να πει ότι είναι το καλύτερο παιδί όντως.
Οι δύο αυτοί άνθρωποι λοιπόν ξεκίνησαν από το πάθος τους για την ομάδα, ένα πάθος που τους καθοδήγησε καθ' όλη τη διάρκεια της κοπιαστικής έρευνας και συγγραφής πλην όμως σα να έβαλαν στην άκρη εν μέρει αυτό το πάθος για να αφιερωθούν στην κλινική ερευνητική εργασία, στην εξέταση των γεγονότων, στη διασταύρωση των στοιχείων, με στόχο να αποκατασταθούν παρανοήσεις, μύθοι και παρεξηγήσεις, να έρθουν στο φως αθέατες πτυχές και ξεχασμένες ιστορίες και πρόσωπα.
Ενα παράδειγμα είναι η υπόθεση με τους 42 ιδρυτές που δεν τους ξέρουμε εμείς οι Ενωσίτες. Ενα άλλο είναι ο ουσιαστικός ρόλος του Σπανούδη και η σχέση του με τον Βενιζέλο, ένα άλλο είναι ο ρόλος του Χρυσαφίδη το όνομα του οποίου μπερδευόταν με αυτό του Χρυσάφη, ένα άλλο αφανές κεφάλαιο είναι αυτό της προεδρίας Μελά τη μαύρη αγωνιστικά μιλώντας δεκαετία του 50 για την ομάδα μας.
Το βιβλίο αυτό θα το διαβάσετε πολύ εύκολα. Οι δύο συγγραφείς κατορθώνουν κάτι εξαιρετικά δύσκολο: να μπάσουν τον αναγνώστη σε νομικές και τοπογραφικές και μηχανολογικές μελέτες χωρίς να τον κάνουν να χαωθεί αλλά το αντίθετο, η ρέουσα, συναρπαστική αυτή αφήγηση είναι συνεκτική με έναν πολύ ιδιαίτερο τρόπο. Τι θέλω να πω; Η αίσθηση που αποκομίζεις διαβάζοντας το βιβλίο είναι ότι από τον Σπανούδη και τον Χρυσαφίδη και τον Κωνσταντάρα και τον Γκούμα και τον Μπάρλο έως τον Δημήτρη Μελισσανίδη και σήμερα πλέον τον Μάριο Ηλιόπουλο, η ιστορία είναι μία. Όχι πολλές. Η ΑΕΚ είναι μία μέσα στο χρόνο και συμβολικά αυτή η «ένωση» συμπυκνώνεται στην έννοια του γηπέδου στη Νέα Φιλαδέλφεια μέσα σε όλες του τις μεταμορφώσεις, το θάνατό του και την ανάστασή του – και μαζί με τη δική του και τη δική μας ανάσταση ως Ενωσιτών.
Το βιβλίο χωρίζεται σε τέσσερα μέρη, με το πρώτο, την προπολεμική ιστορία της ΑΕΚ από το 1924 έως το 1945 να είναι από τα πλέον ερεθιστικά και πιο άγνωστα επίσης για όλους εμάς σήμερα. Στέκομαι σε μια αφήγηση: που έκανε προπονήσεις η νεοσύστατη ΑΕΚ; Στον ελεύθερο χώρο γύρω από τους Στύλους του Ολυμπίου Διός, στον ιππόδρομο, στο Ρουφ στο γήπεδο του Απόλλωνα, στο γήπεδο του Πανελληνίου επί της Λ. Αλεξάνδρας...
Είναι επίσης αξιοσημείωτη η αποτελεσματικότητα με την οποία έδρασαν οι Πολίτες για να στήσουν το σωματείο και βέβαια το πώς από το 1927 ο Ιωάννης Χρυσαφίδης έπαιξε ρόλο ζωτικής σημασίας για την απόκτηση του χώρου που θα γινόταν το γήπεδο της ομάδας εκεί ακριβώς όπου βρίσκεται και σήμερα. Διαβάζουμε στη Βραδυνή της 20ης Φεβρουαρίου 1927: «Εις την Ενωσιν Κων/πόλεως εδωρήθη υπό του Κράτους γήπεδον, μεταξύ Πατησίων και Ποδονίφτη». Διαβάστε το κεφάλαιο με το νυχτερινό ξερίζωμα των πεύκων από τους Αεκτζήδες της εποχής προκειμένου να δοθεί η άδεια για το γήπεδο, φίλαθλοι αλλά και παίκτες.
Τα εγκαίνια γίνονται στις 2 Νοεμβρίου του 1930, οπότε και «η πρωτεύουσα αποκτά και τέταρτον γήπεδον». Διαβάζουμε την πρώτη ενδεκάδα της ΑΕΚ στον πρώτο αγώνα της διάρκειας 70 λεπτών με τον Ολυμπιακό. Το ματς έληξε 2-2 για την ιστορία.
Εξαιρετικά σημαντικό κεφάλαιο στο βιβλίο είναι γιατί η ΑΕΚ έγινε το λαοφιλέστερο αθλητικό σωματείο σε όλη σχεδόν την Ελλάδα (με εξαίρεση ένα μέρος της Β. Ελλάδας) και όχι οι παλαιότεροι μικρασιατικοί σύλλοιγοι Πανιώνιος και Απόλλων. Το συγκεκριμένο κεφάλαιο είναι από τα πλέον κομβικά του βιβλίου.
Θα διαβάσετε για τον πρώτο επίσημο αγώνα της ΑΕΚ στο γήπεδό της στις 9 Οκτωβρίου του 1938, για τη σεζόν 38-39, όταν σε 2.000 φιλάθλους η ΑΕΚ κέρδισε τον Αστέρα 3-1. Οι εφημερίδες γράφουν ότι οι φίλαθλοι «ξελιγώθηκαν στην ορθοστασία – δεν υπήρχε στο γήπεδο ούτε μία καρέκλα».
Θα διαβάσετε για τα πρώτα επεισόδια στο γήπεδο της ΑΕΚ στις 31 Οκτωβρίου 1948 κόντρα, άκουσουν άκουσον, στον Έσπερο Καλλιθέας με μήλο της έριδας -ποιον άλλο;- τον διαιτητή του αγώνα...
Εκπληκτικά διαφωτιστική είναι η ενότητα που αφιερώνεται στην παρεξηγημένη δεκαετία του 50 η οποία πέρα από δυο κύπελα αγωνιστικά ήταν φτωχή για την ΑΕΚ, όμως τότε ο σύλλογος και το γήπεδο αναμορφώθηκαν χάρη στην προεδρία Μελά για να οδηγηθούμε στην προεδρία Γκούμα, τον χλοοτάπητα και τους προβολείς κατά τη δεκαετία του 60 που ήταν σημαντική για την ΑΕΚ και αγωνιστικά.
Ίσως να φταίει ο δικός μου αφελής ρομαντισμός αλλά με συγκινεί το απόσπασμα ομιλίας του Γεωργίου Μελά στο βιβλίο η οποία δίνει και το στίγμα της Α.Ε.Κ. της εποχής. «Εύχομαι κατά το νέο έτος μεγαλύτερες νίκες χωρίς τούτο να σημαίνει ότι ο σκοπός μας είναι η νίκη. Η ευγενής άμιλλα είναι η επιδίωξή μας. Πρέπει να γνωρίζουμε και να κερδίζωμε αλλά και να ηττώμεθα. Ο σύλλογος έχει νοικοκυροσύνη, είναι προοδευτικός και προσπαθεί διαρκώς να φθάσει εκεί που πρέπει. Από εσάς εξαρτάται να πάει εμπρός. Εμείς οι γεροντότεροι ασχολούμεθα τώρα με άλλους αγώνες», υπονοώντας τις ενέργειες για την επέκταση και τον εκσυγχρονισμό της έδρας της ΑΕΚ.
Προσωπικά, δεν μπορώ να μη σταθώ στα κεφάλαια που κατά τη μεταπολίτευση αφορούν στην κατασκευή της θρυλικής σκεπαστής. Διαβάζουμε σε ένα σημείο: «Ο Μπάρλος αναθέτει στον πολιτικό μηχανικό Γεράσιμο Έρτσο να σχεδιάσει μία πρωτοποριακή διώροφη εξέδρα, την πρώτη του είδους που κατασκευάζεται ποτέ στην Ελλάδα. Την κατασκευή αναλαμβάνει η εταιρεία του Λέοντος Αυδή. Για τη χρηματοδότηση του έργου η Α.Ε.Κ. παίρνει δάνειο από την Ιονική και Λαϊκή Τράπεζα, το οποίο εγγυάται προσωπικά ο Λουκάς Μπάρλος, παρέχοντας ως εξασφάλιση υποθήκη στο σπίτι του. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα λίγα χρόνια αργότερα, σε συνδυασμό με το ότι η Π.Α.Ε. Α.Ε.Κ. δεν είναι συνεπής ως προς τις πληρωμές, να το χάσει».
Από τα πιο δύσκολα σημεία του βιβλίου είναι βέβαια το γκρέμισμα του παλαιού μας γηπέδου. Πονάει ακόμα η ανάμνηση και εκείνα τα 20 περίπου χρόνια που δεν είχαμε τη δική μας Νέα Φιλαδέλφεια. Εκ των υστέρων όμως, και διαβάζοντας και τα κομμάτια που αφορούν στις πρώτες προσπάθειες του Δημήτρη Μελισσανίδη να χτίσει το νέο γήπεδο έως την τελική ολοκλήρωσή του, σκέφτομαι αυτό που έγραφε ο Σεφέρης σε ένα από τα τελευταία ποιήματα της ζωής του: «Ό,τι πέρασε πέρασε σωστά». Φαίνεται πως έπρεπε η ΑΕΚ να περάσει όλες εκείνες τις ανώμαλες διαδρομές για να έχει σήμερα ένα νέο υπερσύγχρονο γήπεδο σχεδόν γεμάτο με διαρκείας. Και βέβαια, να το πούμε ακόμα μια φορά χωρίς τον Δημήτρη Μελισσανίδη αυτό το μεγάλο έργο πολύ δύσκολα θα είχε γίνει πραγματικότητα.
Δεν ξέρω αν ο ίδιος ο Δημήτρης Μελισσανίδης έχει απόλυτη συναίσθηση του τι δημιούργησε. Διότι έτσι όπως έγινε το γήπεδο, με τις θύρες που παραπέμπουν σε τόπους της Μικράς Ασίας, με την προσθήκη των δύο μουσείων, της μνήμης του Μικρασιατικού Ελληνισμού και της Ιστορίας της ΑΕΚ (έργο του Γασπαρινάτου και τούτο), αυτό που έγινε δεν είναι απλώς ένα γήπεδο. Είναι ένας τόπος μνήμης, είναι ένας τόπος σχεδόν άχρονος, πέρα από το σήμερα και το χθες, είναι ένα τόπος με προοπτική στο μέλλον, είναι κοινότητα, είναι πατρίδα εν τέλει. Η Αγιά Σοφιά στη Νέα Φιλαδέλφεια είναι το σπίτι μας. Εκεί πάμε κάθε τόσο. Εκεί επιστρέφουμε κάθε φορά. Από όπου δεν φύγαμε ποτέ στην ουσία. Η Αγια Σοφιά, τα δύο μουσεία και τώρα αυτό το βιβλίο όπως είπα και στην αρχή συνιστούν αυτή την κοσμογονία της ΑΕΚ.
Μην κάμπτεστε, φίλοι Ενωσίτες, από τυχόν κακά αποτελέσματα. Θα έρθουν κι αυτά. Κοιτάξτε αυτά που είμαστε σήμερα. Που ήμασταν πριν δέκα χρόνια; Που ήμασταν πριν από τρία χρόνια; Πώς ήμασταν και πώς είμαστε σήμερα. Σήμερα συνδέουμε το παρελθόν με το παρόν και το μέλλον.
Πολλοί μου λένε, ποια ΑΕΚ και ποια προσφυγιά. Τι καταλαβαίνουν όλοι αυτοί οι ξένοι παίκτες που κατακλύζουν τις ενδεκάδες μας; Το ακούω το σχόλιο. Αλλά δεν μένω εκεί. Διότι γυρίζω και κοιτάζω το έμβλημα στη φανέλα. Γυρίζω και κοιτάζω τα κιτρινόμαυρα στις εμφανίσεις των παικτών. Και στρέφω το κεφάλι μου και κοιτάζω γύρω μου και βλέπω το νέο μας γήπεδο. Βλέπω το νέο μας σπίτι. Και τότε ξέρω, η ΑΕΚ είναι εδώ, όπως και το 1924, έτσι και το 2024, η ΑΕΚ είναι εδώ και είναι εδώ για να μείνει.
Σας ευχαριστώ πολύ».
Novibet ΕΠΑΘΑ με Super Προσφορά* Γνωριμίας* 21+ | ΑΡΜΟΔΙΟΣ ΡΥΘΜΙΣΤΗΣ: ΕΕΕΠ | ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΕΘΙΣΜΟΥ & ΑΠΩΛΕΙΑΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ | ΓΡΑΜΜΗ ΒΟΗΘΕΙΑΣ ΚΕΘΕΑ: 2109237777 | ΠΑΙΞΕ ΥΠΕΥΘΥΝΑ
SEAJETS Ταξιδεύουμε μαζί με το μεγαλύτερο στόλο ταχύπλοων παγκοσμίως σε 50 προορισμούς του Αιγαίου!
